RYNARZEWO na starej i współczesnej kartce pocztowej

RYNARZEWO na starej i współczesnej kartce pocztowej
XIX-XXIw.
z kolekcji Mirosławy i Dariusza Słupeckich

Zamieszkujemy od wielu lat w Szczecinie lecz często bywamy w rodzinnej Bydgoszczy i Rynarzewie . Przed kilkoma laty zaczęliśmy tworzyć kolekcję starych kartek pocztowych ze Szczecina i Bydgoszczy. Napotkana przypadkiem przed paroma laty na giełdzie w Berlinie pocztówka rynarzewska stała się zalążkiem naszej kolejnej kolekcji .Powodowani kolekcjonerską pasją, historycznymi zainteresowaniami i sentymentem do rodzinnych stron zapraszamy na nostalgiczny spacer po Rynarzewie.
Na obecnej wystawie prezentujmy 15 kartek pocztowych z Rynarzewa oraz 2 ze wsi Rudy, wszystkie wydane i wysłane w okresie od 1898 do 1939 roku. Pragniemy tu zwrócić szczególną uwagę na piękną kilku obrazkową, kolorową kartkę litograficzną typu "gruss aus...".
Niezwykłym dokumentem jest tez kartka z widokiem kościoła Sw.Katarzyny napisana i wysłana pocztą polową w 1919 roku przez stacjonującego w Rynarzewie powstańca wielkopolskiego do rodziny w Żninie.
Pokazujemy również ponad dwadzieścia kartek wydanych u schyłku XX i na początku XXI wieku. W tej liczbie interesujące są kartki rocznicowe, wydane w 1999 roku staraniem komitetu obchodów 700 - lecia nadania praw miejskich dla Rynarzewa.
Dużą część zbioru stanowią kartki świąteczne i inne rocznicowe wydane w ostatnich latach staraniem byłego proboszcza rynarzewskiego księdza Piotra Raszki.
Na naszej wystawie prezentujemy tez dwie oryginalne mapy z początku XX wieku i lat trzydziestych z lokalizacją Rynarzewa.
Całość dopełniają herby Rynarzewa z początku XX wieku jak i spis mieszkańców z podanymi profesjami, firmami i urzędami funkcjonującymi w miasteczku.
Kartki do naszej kolekcji pozyskiwaliśmy głównie drogą zakupów aukcyjnych i penetrowania krajowych i zagranicznych giełd oraz antykwariatów. W większości prezentowane kartki pocztowe są dziś rzadkimi walorami, żeby nie powiedzieć kolekcjonerskimi rarytasami.
Mamy nadzieję , ze nasza kolekcja zainteresuje i ucieszy mieszkańców i gości Rynarzewa.

Mirosława i Dariusz Słupeccy

"Z historii pocztówki słów kilka"

Jedną z ważniejszych sfer w kontaktach interpersonalnych jest potrzeba wymiany informacji. Początkowo listy przenosili posłańcy. Czasami proszono o dostarczenie korespondencji ludzi wybierających się w podróż - pielgrzymów i kupców. Z czasem poczta konna ustąpiła miejsca kolei, statkom i samolotom. Zastosowanie w XIX wieku w komunikacji nowych rozwiązań technicznych spowodowało ilościowy wzrost wysyłanych w świat informacji oraz ich szybszy przepływ.
Pojawienie się w obiegu pocztowym kart korespondencyjnych - popularnych , łatwo osiągalnych , a przede wszystkim tanich , nadało komunikacji masowy wymiar. Pocztówki bardzo szybko stały się towarem mającym szeroki krąg odbiorców.
Okres ich największego rozwoju przypadł na czas I wojny światowej i migracji za chlebem. Dla wielu ludzi była to jedyna dostępna forma kontaktowania się ze swoimi bliskimi.
Korespondencja otwarta została prawnie usankcjonowana w momencie wprowadzenia w obieg pocztowy karty korespondencyjnej. Stało się to na mocy rozporządzenia z 25 września 1869 roku wydanego w Austro - Węgrzech . Dopiero rok później wprowadzono pocztówkę w Niemczech. Po założeniu międzynarodowego związku pocztowego w lipcu 1875 roku pocztówka "wyruszyła na podbój świata" , stając się oficjalnie obowiązującym środkiem w komunikacji międzynarodowej.
Pierwsze pocztówki wysyłano na terenie Austro - Węgier . Ustalenie nazwiska ich twórcy jest jednak dość trudne. Austriacy uważają za wynalazcę kartki Emanuela Herrmanna , Niemcy -pochodzącego ze Słupska Heinricha von Stephana.
Spór o pierwszeństwo rozpoczął się jeszcze za życia obu w panów, w momencie realizacji projektu i pozostał nierozstrzygnięty do dziś.
Pierwsze karty pocztowe nie były ilustrowane . Awers przeznaczony był na korespondencję . Wkrótce zaczęto ją uzupełniać rysunkami i chyba tak naprawdę dopiero wprowadzenie elementu obrazowego zadecydowało o ogromnej popularności pocztówki.
Bardzo szybko ilustracja zajęła znaczną część kartki , ograniczając tym samym miejsce na zapisanie. Czyniło to kartkę znacznie bardziej atrakcyjną wizualnie , ale wymuszało na piszącym zwięzłość w formułowaniu pisanego tekstu. Do polskiego słownictwa kartonowy wynalazek został wprowadzony pod nazwą "pocztówka" za sprawą konkursu na nazwę ogłoszonego w ramach Pierwszej Wystawy Kart Pocztowych w Warszawie w 1900 roku . Nadesłano 296 propozycji , z których członkowie jury wybrali nazwę , której autorem okazał się być Henryk Sienkiewicz ukryty pod pseudonimem Marja z B.
Największa produkcja kart pocztowych przypada na lata przed i w czasie I wojny światowej .Wtedy powstawały najbardziej różnorodne i najciekawsze pocztówki . Wydawali je księgarze , drukarze , wydawcy gazet , fotografowie i właściwie mógł to czynić każdy kto miał zapewniony na nie zbyt.
Kartki wykonywano przy użyciu litografii , światłodruku , fotografii, autotypii i druku offsetowego . Do końca XIX wieku przeważały kartki litograficzne , które wraz z nowym wiekiem ustąpiły miejsca fotografii i technikom ją wykorzystującym.
Kartki stały się tańsze , jeszcze bardziej dostępne , stopniowo ogarniały świat i rocznie rozsyłano je w liczbie szacowanej w setkach milionów.
Kartki pocztowe z widokami miejscowości wykonane w technice światłodruku są wiernymi obrazami przedstawianych miejsc . Wśród tych kartek jest wiele pocztówek zawierających kilka widoków . Na pocztówkach z mniejszych miejscowości zawierających dwa lub więcej widoków najczęściej pokazywano kościoły , szkoły , gospody , ewentualnie sklepy oraz obiekty przemysłowe .Zjawisko to było podyktowane tym , ze starano się ukazać wieś czy miasto jak najatrakcyjniej , poprzez najbardziej charakterystyczne obiekty .Wybór prezentowanych obiektów podyktowany był również nie tylko względami estetycznymi, lecz również finansowymi , gdyż wydawcami byli często właściciele prezentowanych obiektów.
Dzisiaj na kartki pocztowe patrzymy zupełnie inaczej niż ich nadawcy i odbiorcy sprzed lat. Próbujemy wyczytać z nich jak najwięcej o nich samych, o ludziach i czasach których dotyczyły.
Dla badaczy historii regionalnej kartki są nieocenioną dokumentacją ikonograficzną , szczególnie istotną w przypadku miejsc, dla której jej brakuje . Zestawienie obok siebie dawnych pocztówek i współczesnych pozwała na odnalezienie miejsc , w których czas się zatrzymał i tych, które uległy zmianom .Obecnie poza kolekcjonerami starą kartką pocztową interesują się również historycy i poważne muzea .Powoli z sentymentalnej błahostki wrzuconej do worka ze wspomnieniami , pocztówki zyskały rangę źródła historycznego . Ich postrzeganie przeszło ewolucję - z wielonakładowego , seryjnego wytworu kultury masowej stały się jej unikatowym świadectwem.

Pozdrowienie z Rynarzewa.
Dworzec kolejowy. Kościół p.w.św. Katarzyny. Rynek z budynkiem poczty.
Wydawca A.Dittmann, Bydgoszcz.

Światłodruk , korespondencja na awersie , stempel pocztowy 12.07.1898 Rynarzewo.
W pierwszych latach produkcji pocztówek szczególna popularnością cieszyły się kartki typu "Gruss aus..." ( Pozdrowienie z ...) . Rewers tej kartki w całości był przeznaczony na adres. Korespondencję można było wpisywać na wolnej przestrzeni w części widokowej i tutaj nadawca wykorzystał ją bardzo dokładnie. Bardzo często zdarzało się jednak , że do tego rodzaju kartek dopisywano tylko kilka słów . Prezentowana kartka jest najstarszą w kolekcji .Jeden z widoków przedstawia zabudowania dworca kolejowego w Rynarzewie powstałe ok. 1895 roku w związku z budową linii kolejowej łączącej Bydgoszcz z Szubinem.

Pozdrowienie z Restauracji Schlietera w Rynarzewie.
Wydawca R.Schlieter, Rynarzewo.

Swiatłodruk , korespondencja na awersie, dwa stemple pocztowe Rynarzewo 22.08.1901 r. oraz Berlin 23.08.1901 r..
Pocztówka reklamowa wydana na zlecenie Roberta Schlietera , właściciela sklepu , restauracji i hotelu w rynku rynarzewskim pod numerem 8-9 przy wylocie na obecna ulicę Szkolną (obecnie m.in. sklep spożywczy). Robert Schlieter i jego żona w korzystnym świetle wspominani są w książce ks. Mieczysława Buławskiego "Miasteczko nad frontem. Wspomnienia z roku 1919". Kartki reklamowe były bardzo popularne i przeznaczone dla potencjalnych klientów , stanowiąc rodzaj dzisiejszego folderu. Kartki były dostarczane do adresatów bardzo szybko, najczęściej w ciągu dwóch dni (tyle właśnie szła kartka do Berlina).

Pozdrowienie z Netzwalde (niemiecka nazwa Rynarzewa).
Kościół ewangelicki i dom parafialny (plebania).
Wydawca Adolf Mottek, Schneidenmuhle (dzisiaj Piła).

Światłodruk barwny , korespondencja na rewersie, stempel pocztowy Netzwalde 21.02.1910 r., kartka adresowana do Hamburga.
Na awersie neogotycki kościół ewangelicki zbudowany w latach 1899 - 1901 w centralnym miejscu rynarzewskiego rynku, w miejscu gdzie w przeszłości znajdował się staw przeciwpożarowy.
Fotograf na kartce uwiecznił dzieci ze szkoły rynarzewskiej a w tle budynku plebanii stoją prawdopodobnie miejscowi policjanci.
Obecnie kościół katolicki p.w.św.Stanisława.

Rynarzewo.
Rynek z kościołem ewangelickim. Ratusz. Mleczarnia.
Wydawca C.Mauve, Bydgoszcz.

Światłodruk, korespondencja na awersie, dwa stemple pocztowe Rynarzewo 09.10.1904 r. oraz Gnauenberg 11.10.1904 r.
Na kartce zwraca naszą uwagę budka wartownicza na wysokości drugiego budynku od ratusza wskazująca , że prawdopodobnie mieściła się tam siedziba miejscowej policji.

Pozdrowienie z Rynarzewa.
Kościół katolicki. Rynek.
Wydawca G.Strahler, Rynarzewo.

Swiatłodruk, korespondencja na awersie, stempel pocztowy Rynarzewo 13.07.1905 r. , na znaczku przeklejonym z rewersu na awers. Adresatem kartki był Hermann Rosę zamieszkujący w Portland w stanie Oregon w USA. Kartka trafiła z powrotem do Polski prawie równo po stu latach od daty wysłania i została przez nas nabyta w wymianie kolekcjonerskiej z polakiem , bydgoszczaninem z pochodzenia zamieszkałym w USA.
Widoczny na lewym obrazku kościół katolicki p.w.św.Katarzyny zbudowany został z tzw. Pruskiego muru w I połowie XIX wieku ok. 1840 roku i rozebrany około 1912 roku.

Pozdrowienie z Rynarzewa.
Rynek. Szkoła. Kościół ewangelicki.
Wydawca G.Strahler, Rynarzewo.

Litografia kolorowa, korespondencja na awersie, dwa stemple pocztowe Bydgoszcz 30.08.1905 r. oraz Jena 31.08.1905 r..
Na pocztówkach wielotematycznych pokazywano najbardziej charakterystyczne obiekty miejskie. Na tej zestawiono fragment rynku z hotelem i restauracją Schlietera, kościół ewangelicki i budynek szkoły. Pocztówka została wykonana w technice litograficznej, która była niezwykle popularna na przełomie XIX i XX wieku. Po 1902 roku kartki litograficzne z bogatą najczęściej ornamentyką secesyjną są spotykane coraz rzadziej, gdyż szerzej wkraczał tańszy światłodruk, a następnie fotografia. Prezentowana kartka jest jedną z cenniejszych w naszej kolekcji

Widok na kościoły w Rynarzewie ( Netzwalde ).
Wydawca Theodor Joop, Bydgoszcz.

Fotografia, korespondencja na rewersie, bez znaczka, stempel pocztowy Netzwalde (Kr.Schubin) 29.09.1916 r.
Ciekawy widok drogi Bydgoszcz - Szubin przy wjeździe do Rynarzewa z kościołami po lewej stronie od drogi - katolickim , po prawej stronie - ewangelickim. Zwraca uwagę linia telefoniczna po lewej stronie drogi. Kartka pocztowa wypisana w języku niemieckim i skierowana do znajdującego się w obozie jenieckim we Francji niemieckiego (?) żołnierza z czasu I wojny światowej.

Katolicka szkoła w Rynarzewie. Wydawca Theodor Joop.

Fotografia. Korespondencja na rewersie adresowana do tej samej osoby jak na poprzedniej kartce, bez znaczka, odręczna data 05.12.1916 r.

Światłodruk, wydawca F.Leśniewski, Bromberg,

Wysłana 23.04.1914 r, na rewersie na znaczku pieczątka Bahnpost, a więc wysłana pocztą kolejową. Bardzo interesująca kartka z uwagi na dobór motywów na poszczególnych zdjęciach: szkoła ewangelicka, szkoła katolicka, dworzec kolejowy oraz restauracja E.Korninga. Mam nadzieję , że odwiedzający galerie dokonają skutecznej identyfikacji tego budynku....

Światłodruk, wydawca Theodor Joop Bromberg,

Kartka bez obiegu pocztowego , wydana po 1905 roku...
Na przedstawionym Kościele Ewangelickim doskonale widoczny obok krzyża na zwieńczeniu dachu charakterystyczny "kogut'.

Światłodruk, wydawca nieustalony, nadana w 1920 r.z Rynarzewa do Berlina.

Kartka przedstawia kościół ewangelicki oraz plebanię kościoła w dwóch ujęciach "od ulicy" i "od podwórka". Obecnie w budynku tym
mieści się przedszkole.

Litograficzna kartka z mapką Bydgoszczy i najbliższych okolic, bez obiegu pocztowego , wydawca nie ustalony, wydana po 1905 roku. Rynarzewo przedstawione jako Netzwalde. Również nazwy wielu innych miejscowości pisane w języku niemieckim.

Pozdrowienie z Rynarzewa.
Kościół katolicki. Rynek.
Wydawca Adolf Mottek, Schneidemuhle (Piła).

Swiatłodruk, korespondencja na awersie, znaczek pocztowy, stempel pocztowy, kolejowy Schwetz 02.09.1910 r.
Dwa widoki identyczne z widokami na kartce rynarzewskiego wydawcy Strahlera. Zwraca uwagę nazwa polska Rynarschewo i niemiecka Netzwalde.

Rynarzewo - Kościół katolicki.
Wydawca F.Leśniewski, Bydgoszcz.

Swiatłodruk kolorowy, korespondencja na rewersie w języku polskim, pieczęć cenzury, poczta polowa.
Piękny widok kościoła p.w.św. Katarzyny zbudowanego w 1913 roku wg projektu architekta Stefana Cybichowskiego w stylu eklektycznym (neobarokowym). Kartkę wypisał Jan Cysdorf - stacjonujący w Rynarzewie powstaniec wielkopolski i wysłał do swojej matki Julianny Cysdorf zamieszkałej w Żninie.
Tekst w języku polskim o treści:
"Napisana d.7.9.19. Kochana Mamo. Przesyłam serdeczne pozdrowienia i mi się dobrze powodzi. Przyjechać nie mogę a na dzień to się nie opłaci. Janek. Stst. (starszy strzelec ) Jan Cysdorf 9 Pułk."

Pozdrowienia z Rynarzewa.
Hotel. Szkoła katolicka. Kościół katolicki.
Wydawca T.Piechocki, Bydgoszcz ul. Słowackiego 1.

Fotografia, korespondencja na rewersie, trzy stemple pocztowe Rynarzewo 28.05.1932 r. na trzech znaczkach Poczty Polskiej o nominałach 10,10 i 5 groszy. Jedna z dwóch w kolekcji kartka pocztowa z okresu międzywojennego wydana nakładem polskiego wydawcy i przedstawiająca polskie charakterystyczne dla Rynarzewa obiekty.

Pozdrowienie ze wsi Rudy.
Gospoda - zajazd. Szkoła. Wiatrak.
Wydawca F.Leśniewski, Bydgoszcz.

Swiatłodruk, korespondencja na rewersie i awersie, stempel pocztowy Netzwalde 19.09.1912 r..
Najstarsze pocztówki obrazujące małe miejscowości datowane są na schyłek XIX wieka, przy czym przedstawienia wsi znane są najczęściej poprzez jedną , dwie kartki. To oczywiście niewiele ale należy pamiętać, że krąg ich odbiorców był niewielki albowiem dotyczył przede wszystkim mieszkańców. Wśród kartek z małych miejscowości przeważają zawierające kilka widoków ponieważ starano się ukazać wieś jak najatrakcyjniej i poprzez najbardziej charakterystyczne obiekty. Przykładem jest prezentowana kartka z trzema widokami a wśród nich wiatrak na wzniesieniu zwanym "Góra Wiatraczna", który uległ zniszczeniu podczas walk powstańczych w 1919 roku. Ponadto na kartce widoczny jest istniejący do dzisiaj budynek szkoły wzniesiony w 1888 roku i gospoda. Kartka należy niewątpliwie do rzadkości kolekcjonerskich.

Pozdrowienie ze wsi Rudy.
Gospoda - zajazd.
Wydawca Lobsener Zeitung, Bydgoszcz.

Swiatłodruk, kartka nie została użyta w obiegu pocztowym. Kartka przedstawia restaurację, która istniała we wsi Rudy.
Miejscowość Rudy wzmiankowana w źródłach w 1337 roku . W 1905 roku żyły tu 254 osoby w tym tylko 20 polaków. W 1921 roku wioska liczyła 39 domów , w których zamieszkiwało 248 osób, a wśród nich 34 polaków. Kartka niewątpliwie bardzo rzadka lecz niestety nie wykorzystana w korespondencji.

Spis mieszkańców z podanymi profesjami, firmami i urzędami funkcjonującymi w miasteczku.